Hayvanat Bahçelerinin Kuruluşu İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Resmi Gazete Tarihi: 11.08.2007 Resmi Gazete Sayısı: 26610

HAYVANAT BAHÇELERİNİN KURULUŞU İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; biyolojik çeşitliliğin korunması kapsamında, evcil ve yabani hayvanların doğal yaşam ortamındaki yaşam koşullarının, hayvanat bahçelerinde azami düzeyde sağlanması için teknik, sağlık, refah ve hijyen şartlarının, hayvanat bahçelerinin açılış, ruhsatlandırma ve denetlenmelerine yönelik usul ve esasları ve yapmakla yükümlü oldukları faaliyetleri düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, sirkler ile ev ve süs hayvanı üretimi ve satışı yapan işletmeler hariç olmak üzere, gerçek veya tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından açılan hayvanat bahçelerini kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 22 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Açık Alan: Hayvanların gezinme ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarıldıkları, çevredeki insan, hayvan ve diğer unsurlardan zarar görmesini ve bu unsurlara zarar vermesini önleyecek tel ve benzeri malzemeyle sınırlanmış alanı,
b) Akvaryum: Tatlı veya tuzlu su bitkileri veya hayvanlarının yapay bir ortamda beslendiği değişik ebatlardaki hazneyi,
c) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,

ç) CITES: 20/6/1996 tarihli ve 22672 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmeyi,

d) Denetim Elemanı: Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ve/veya mahallin en büyük mülkî amirince 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda belirtilen denetimleri yapmak üzere görevlendirilen, konusunda uzman en az dört yıllık üniversite mezunu personeli,
e) Dezenfeksiyon: Zararlı mikroorganizmaların fiziksel, kimyasal veya ultraviyole ışınları uygulaması gibi metotlarla zararsız hâle getirilmesi işlemini,
f) Evcil Hayvan: İnsanlar tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları,
g) Ev ve Süs Hayvanı: İnsanlar tarafından özellikle evlerinde, işyerlerinde ya da arazilerinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan, bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı,

ğ) Genel Müdürlük: Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğünü,

h) Hayvan Bakıcısı: Hayvanların yem, su, tımar gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere çalışan kişiyi,

ı) Hayvanat Bahçesi: Evcil ve yabani hayvanların yılda en az yedi gün halka sergilendikleri yerleri,

i) İl Müdürlüğü: İl çevre ve orman müdürlüğünü,
j) Kafes: Metal, plastik veya ahşap gibi malzemelerden aralıklı olarak yapılmış, dezenfeksiyonu kolay, taşınabilir ya da sabit hayvan bölmelerini,
k) Kapalı Alan: Hayvanların barındırılmaları amacıyla, biyolojik özellikleri göz önünde bulundurularak usulüne uygun olarak yapılmış, açık alanla bağlantılı olan, etrafı ve üzeri kapatılmış alanı,
l) Karantina Odası: Hasta hayvanların, sağlıklı hayvanlardan ayrı tutulması amacıyla konulduğu özel bölme veya alanı,
m) Komisyon: Hayvanat bahçesinin bulunduğu mahaldeki il müdürlüğü doğa koruma ve millî parklar şube müdürü ve il müdürlüğünden bir eleman ile tarım il müdürlüğünden bir veteriner hekim olmak üzere üç kişilik ekibi,
n) Merkez Av Komisyonu (MAK): 18/5/2004 tarihli ve 25466 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkez Av Komisyonu, İl ve İlçe Av Komisyonlarının Görevleri, Çalışma Esas ve Usullerine Dair Yönetmelik hükümlerine göre kurulan Komisyonu,
o) Muayene Odası: Veteriner hekim tarafından hayvanların muayene, teşhis ve tedavilerinin ve bunlarla ilgili uygulamaların yapıldığı 18/6/2001 tarihli ve 24436 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğine göre düzenlenmiş yeri,

ö) Müşahede Bölümü: Hayvanat bahçesine gelen hayvanların belli bir süre için gözetim altında tutulduğu bölme veya alanı,

p) Ruhsat: Hayvanat bahçelerinin faaliyet gösterebilmeleri için düzenlenen belgeyi,
r) Sorumlu Yönetici: Hayvanat bahçesinin kuruluş, işleyiş ve denetimiyle ilgili her türlü işlemlerinden birinci derecede sorumlu kişiyi,
s) Yardımcı Sağlık Personeli: Veteriner hekim sorumluluğunda hayvan sağlığı, bakım, besleme ve üretim konularında çalışan, veteriner sağlık teknikeri, teknisyeni veya laborantı,

ş) Veteriner Hekim: 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun uyarınca mesleğini icra eden ve bu Kanunun 5 inci maddesinde sıralanan görev ve yetkileri kullanan veteriner hekimleri,

t) Yabani Hayvan: Türünün örnekleri doğada serbest olarak yaşayan, kültüre alınmamış omurgalı veya omurgasız hayvanları,
u) Teknik Personel: Sorumlu yöneticiye bağlı olarak çalışan ve sorumlu yöneticinin vereceği görevleri yerini getiren kişiyi,

ü) Yardımcı Sağlık Personeli: Veteriner hekim sorumluluğunda hayvan sağlığı konusunda çalışan, veteriner sağlık teknikeri, teknisyeni veya laborantı,

v) Yem Depoları: Her türlü yemlerin depolanıp saklandığı yeri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Hayvanat Bahçelerinin Gruplandırılması, Yer Seçimi ve Tesis Kurma

Hayvanat bahçelerinin gruplandırılması

MADDE 5 – (1) Hayvanat bahçeleri, içerdikleri hayvan tür sayılarına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.

a) A grubu hayvanat bahçeleri; yetmiş çeşit hayvan türü ve daha fazla hayvan bulunduran hayvanat bahçeleridir. Bu grup hayvanat bahçeleri, sorumlu yönetici ile en az bir veteriner hekim istihdam etmek zorundadırlar.
b) B grubu hayvanat bahçeleri; en fazla altmışdokuz çeşit hayvan türü bulunduran hayvanat bahçeleridir. Bu grup hayvanat bahçeleri, sorumlu yönetici bulundurabilir ve veterinerlik hizmetini hizmet alımı şeklinde yapabilir.

(2) Hayvanat bahçeleri içinde çocuk hayvanat bahçesi bulundurulabilir.

Yer seçimi

MADDE 6 – (1) Hayvanat bahçeleri, gürültü, hava ve su kirliliğine maruz olmayan, insan ve hayvan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek endüstriyel kuruluşlar ile her türlü gayrisıhhi müesseselerden uzak, fen, sağlık ve afet şartları bakımından imar ile ilgili mevzuata uygun alanlarda kurulur.

Tesis kurma raporu ve izni

MADDE 7 – (1) Hayvanat bahçesi kurmak isteyen gerçek veya tüzel kişi, kurum ve kuruluşlar aşağıdaki belgelerle hayvanat bahçesi kurmak istedikleri yerin il müdürlüğüne aşağıda belirtilen belgelerle müracaat ederler.

a) İşyeri sahibi tarafından doldurulmuş Başvuru Dilekçesi (Ek-1),
b) Tür Listesi Formu (Ek-5),
c) Yerleşim yeri ve çevresine ait, üzerinde idarî, teknik, sosyal tesisler, otopark, hayvan bölümleri ve benzeri yerleri gösteren ilgili belediyeden onaylı 1/500 veya 1/1000 ölçekli vaziyet planı,

ç) Bağlı bulunduğu belediyeden su kullanma belgesi, şehir şebeke suyu bulunmayan yerlerde içme ve kullanma suyu temin projesi ile resmî kurumlarca usulüne uygun olarak alınmış su numunelerinin bakteriyolojik ve kimyasal analiz sonuçlarını gösterir rapor, suyun kuyulardan temin edilmesi hâlinde ise Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden alınacak kuyu suyu kullanma belgesi ve analiz raporu.

(2) Birinci fıkrada belirtilen bilgi ve belgeler, il müdürlüğünce incelenir. Belgelerin uygun bulunması durumunda, hayvanat bahçesi yapılacak yerin uygun şartları taşıyıp taşımadığı, Komisyon tarafından yerinde kontrol edilir. Hayvanat bahçesi yapılacak yerin 6 ncı maddede belirtilen şartları taşıdığının tespit edilmesi hâlinde, Komisyon tarafından Ek-2’de yer alan Tesis Kurma Raporu ve İzni iki nüsha olarak düzenlenir, il müdürlüğünce onaylanır. Bir nüshası il müdürlüğünde dosyasında muhafaza edilir, diğer nüshası ise başvuru sahibine verilir.

Hayvanat bahçesi ruhsatı

MADDE 8 – (1) Hayvanat bahçesi tesis kurma raporu ve izni almış olan gerçek veya tüzel kişiler, kurum ve kuruluşlar, çalışma ruhsatı almak için ikinci fıkrada belirtilen belgelerle en geç altı ay içinde il müdürlüğüne müracaat ederler. Bu süre içinde müracaat etmeyenlerin başvuruları işlemden kaldırılır.

(2) Hayvanat bahçesi ruhsatı almak için gerekli belgeler;

a) Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin alındığına dair ilgili itfaiye müdürlüğünden alınan belge,
b) Yerli veya yabancı hayvan türlerinin yasal yollarla temin edildiğine dair; proforma fatura, fatura, üretici satış belgeleri, tür sözleşme ek listelerinde yer alıyor ise CITES belgeleri, doğadan toplama ve yakalama izinleri ve benzeri belgeleri,
c) İl müdürlüğünden evsel, katı ve tıbbi atıkların kontrollü bir şekilde bertarafının sağlanacağına dair belge.

(3) Belgeler, il müdürlüğü tarafından incelenir ve belgelerde noksanlık yok ise Ek-3’te yer alan Açılma Raporu düzenlenerek valilikçe Ek-4’te yer alan Hayvanat Bahçesi Ruhsatı verilir. Noksanlıklar varsa hayvanat bahçesi açma talebinde bulunanlara bildirilir.

(4) Hayvanat bahçesine ruhsat verilmeden önce il müdürlüğü tarafından en geç on gün içinde hayvanat bahçesinde inceleme yapılarak av ve yaban hayvanlarının yasal yollarla ve Merkez Av Komisyonu kararlarınca yasaklanan avlanma usül ve şekilleri dışında yakalandığı tespit edildikten sonra, her av ve yaban hayvanı türünün tüm bireyleri için bir adet Ek-6’da yer alan Av ve Yaban Hayvanı ile Ürün Bulundurma Belgesi iki nüsha düzenlenerek, bir nüshası il müdürlüğünde muhafaza edilir, ikinci nüshası ise ilgililere verilir.

(5) İl müdürlüğünce her hayvanat bahçesi için tüm izin ve belgelerin bulunduğu dosya oluşturulur. Hayvanat Bahçesi Ruhsatının (Ek-4) bir örneği ve hayvanat bahçesinde bulunan hayvanlara ait Tür Listesi Formunun (Ek-5) bir nüshası Genel Müdürlüğe gönderilir.

(6) A veya B grubu hayvanat bahçesi sahibi veya sorumlu yöneticisi aşağıdaki belgeleri ruhsat tarihinden sonraki üç ay içinde il müdürlüğüne gönderir.

a) Hayvanat bahçelerinde sorumlu yönetici ile işyeri sahibi arasında yapılmış sözleşme, resmî kurumlarda ise kurum müdürü veya kurum müdürünün resmî yazıyla görevlendireceği kişiye ait, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerin yapılacağına dair görevlendirme yazısı,
b) Hayvanat bahçelerinde veteriner hekimin, bağlı bulunduğu meslek odasından alacağı çalışma izin belgesi ile iş yeri sahibi arasında yapılmış sözleşme, resmî kurumlarda ise kurum müdürü veya kurum müdürünün resmî yazıyla görevlendireceği kişiye ait, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerin yapılacağına dair görevlendirme yazısı,
c) Hayvanat bahçelerinde görevli olarak çalışan tüm personelin sorumlu oldukları işlerle ilgili bölümleri içeren ve almış oldukları eğitimi gösteren ve sorumlu yönetici tarafından imzalanan belge.

(7) Hayvanat Bahçesi Ruhsatı beş yıl geçerlidir. Beş yıl sonunda süre uzatımı için bir dilekçe ve ekinde iki nüsha hazırlanan hayvan Tür Listesi Formu (Ek-5) ile birlikte il müdürlüğüne başvuruda bulunulur. Başvuru, Komisyon tarafından yerinde incelenir. Uygun bulunanların ruhsatı beş yıl uzatılır. Uygun bulunmayanlarda tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için üç ay süre verilir. Bu süre sonunda, Komisyonca eksikliklerin giderilip giderilmediği incelenerek son durum tutanakla tespit edilir ve bunlar hakkında 23 ve 24 üncü madde hükümleri uygulanır.

(8) Süre uzatımı hâlinde hayvanat bahçesindeki hayvanlara ait Tür Listesi Formunun (Ek-5) bir nüshası il müdürlüğündeki dosyasına konur, diğer nüsha ise Genel Müdürlüğe gönderilir.

(9) Hayvanat bahçeleri, işletme ruhsatına sahip olmadan halkın ziyaretine açılamaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sorumlu Yönetici ve Veteriner Hekim İstihdamı

Sorumlu yöneticinin görev ve sorumlulukları

MADDE 9 – (1) A grubu hayvanat bahçelerinde kuruluş, işleyiş ve denetimiyle ilgili her türlü işlemlerden birinci derecede sorumlu olan bir sorumlu yönetici bulunur. Bakanlık ve Genel Müdürlük ile ilgili bütün iş ve işlemlerde birinci derecede muhatap; A grubu hayvanat bahçelerinde sorumlu yönetici, B grubu hayvanat bahçelerinde ise hayvanat bahçesi sahibidir. B grubu hayvanat bahçeleri sorumlu yönetici bulundurabilir. Sorumlu yönetici Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve en az dört yıllık üniversite mezunu olmalıdır.

(2) Sorumlu yöneticinin ve sorumlu yöneticinin bulunmadığı durumlarda hayvanat bahçesi sahibinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.

a) Hayvanat bahçesinin idarî, malî, teknik ve sağlık hizmetlerini mevzuata uygun olarak idare etmek ve denetlemek.
b) Hayvanat bahçesinin ruhsatlandırılmasından sonraki bina, tesis, hayvan türü ve sayısındaki değişiklikleri il müdürlüğüne bildirmek.
c) Hayvanat bahçesiyle ilgili belgeleri onaylatmak.

ç) Hayvanat bahçesinin kayıt ve arşiv sistemini oluşturmak, kayıtların doğru ve düzenli tutulmasını sağlamak.

d) Denetimler sırasında denetim elemanlarınca istenilen her türlü bilgi ve belgeleri hazır hâle getirmek.
e) Atıkların kontrolü ve imhası için gerekli tedbirleri almak.
f) 8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa tabi ihbarı mecburi bir hastalık çıktığında ya da ani hayvan ölümleri görüldüğünde veteriner hekimin raporu doğrultusunda durumu tarım il müdürlüğü ve il müdürlüğüne bildirmek ve ilgililerce alınacak yasal tedbirleri uygulamak.
g) Hayvanat bahçesinde görevli tüm personelin tüberküloz, HIV ve hepatit testi başta olmak üzere periyodik olarak gerekli tetkik ve muayeneleri ile kuduz ve tetanoz aşılarının yapılmasını sağlamak.

ğ) Güvenlik hizmetlerinin eksiksiz yürütülmesini sağlamak.

h) Sorumluluk alanları ve görevleri belirlenmiş personelin denetimini ve kontrolünü yapmak.

ı) Hayvanat bahçesinde çalışacak olan teknik, sağlık ve yardımcı personeli belirlemek ve hayvanat bahçesi sahibine bildirmek.

i) Bakanlık ve il müdürlüğünce talep edilen bilgi ve belgeleri vermek.
j) Veteriner hekim veya sorumlu yöneticinin görevden alınması, ölümü veya görevden kendi isteği ile ayrılması gibi hâllerde en geç bir ay içinde yeni bir veteriner hekim veya sorumlu yönetici görevlendirerek bilgi ve belgeleri il müdürlüğüne göndermek.
k) Av ve yaban hayvanlarının üremesi neticesinde elde edilen yeni bireyleri veya ölen bireyleri otuz gün içinde; çalınan, kaybolan veya kaçan bireyleri aynı gün içinde il müdürlüğüne bildirmek ve Ek-6’da yer alan Av ve Yaban Hayvanı ile Ürün Bulundurma Belgesine kaydettirmek.
l) Sorumluluk alanları ve görevleri belirlenmiş sağlık personelinin denetimini ve kontrolünü yapmak.

Veteriner hekimin görev ve sorumlulukları

MADDE 10 – (1) Veteriner hekim aynı zamanda sorumlu yönetici de olabilir.

(2) Veteriner hekimin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.

a) Hayvanat bahçesine sağlıklı hayvanların kabul edilip uygun bölümlere alınmasını sağlamak.
b) Tüm hayvanların tür ve cins özelliklerine göre belli dönemlerde sağlık kontrolü, aşılama ve ilaçlamalarını yapmak veya yapılmasını kontrol etmek, kayıtlarını tutmak.
c) Hayvanların yaşadığı tüm alanların ve hayvan sağlığıyla ilgili tüm bölümlerin temizlik ve dezenfeksiyonlarının yaptırılmasını sağlamak ve kayıtlarını tutmak.

ç) Hayvanların tedavilerini yapmak ve kayıtlarını tutmak.

d) Ölen hayvanların, ölüm nedenleri için otopsilerinin ve diğer tahlillerinin yapılmasını, kayıtlardan düşülmesini ve uygun teknikle imhasını sağlamak.
e) Hayvanlar için uygun beslenme programı hazırlamak.
f) Hayvan bakıcılarını hayvan bakımı, beslenmesi, refahı ve insandan hayvana veya hayvandan insana geçen hastalık konularında eğitmek.
g) Tüm hayvanlara ait bakım, besleme, yemleme, sulama, yem tahlili, bulundukları ortamın ısı, ışık ve nem kontrolünü sağlamak ve bu konulardaki kayıtları inceleyip onaylamak.

ğ) Hayvanlara ait her türlü atık ve artıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermesini önleyecek tedbirlerin alınmasını, sorumlu yönetici ile birlikte sağlamak.

h) Hayvanlara ait tutulmuş tüm kayıtların saklanması amacıyla sorumlu yönetici ile birlikte çalışmak ve bu kayıtları gerektiğinde yetkililere ibraz etmek.

ı) Hayvanat bahçesinde çalışan yardımcı sağlık personelinin görev dağılımını yapıp sorumluluk alanlarını ve nöbet çizelgelerini belirlemek, sorumlu yönetici ile birlikte onaylamak.

i) Hayvanların günlük gözlemini yapmak.
j) Türlere özgü karantina protokolü oluşturmak ve takibini yapmak.
k) 14/5/1928 tarihli ve 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu ile 23/10/2002 tarihli ve 24915 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Veteriner İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Yönetmeliği kapsamında türlere özgü ötenazi ve tehlikeli ilaçlarla ilgili protokolleri oluşturmak.
l) Hastalanan hayvanlardan numune almak ve numunenin uygun koşullarda saklanarak gerekli tahlillerin yapılmasını sağlamak.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanat Bahçesiyle İlgili Genel Şartlar

Hayvanat bahçesi için genel şartlar

MADDE 11 – (1) Hayvanat bahçeleri aşağıdaki genel şartları yerine getirmekle yükümlüdür.

a) A grubu hayvanat bahçelerinin etrafı en az iki metre yüksekliğinde duvar ve üzerinde bir metre yüksekliğinde tel örgü ile çevrilir.
b) Ziyaretçilerin giriş ve çıkış yapacağı, ayrı kapılarla sınırlandırılmış kontrollü geçiş düzeni sağlanır.
c) Hayvan nakil araçlarının girip çıkacağı, ziyaretçi girişinden farklı kapılar bulundurulur.

ç) Hayvan yükleme ve indirme işlemi için rampa ve/veya vinç bulundurulur.

d) Tüm giriş ve çıkışlarda güvenlik tedbirleri alınır.
e) Ziyaretçi girişinde, hayvanat bahçesinin detaylı yapılanmasını gösteren kroki ya da maket bulundurulur.
f) Ana girişten başka yeteri kadar acil çıkış kapısı bulundurulur.
g) Temizlik ve hayvan nakil vasıtaları için servis yolları bulundurulur.

ğ) Temizlik yapmaya uygun basınçlı su sistemi ve dezenfeksiyon için sabit veya seyyar dezenfeksiyon alet ve araçları bulundurulur.

h) Yayaların gideceği yol güzergâhı üzerinde, gidilecek hayvan kafesleri ve diğer birimler tabelalarla belirtilir.

ı) Hayvanların bulunduğu bölümlerde hayvanlar hakkında ırk, tür, menşe ve diğer bilgileri içeren Türkçe ve İngilizce açıklayıcı tabelalar bulundurulur.

i) Hayvanların ırk ve türlerine göre kaçmalarını, diğer hayvanlara ve çevreye zarar vermelerini engelleyecek önlemler alınır.
j) Ziyaretçiler için hayvanların sevdirilmesi ve hayvanları koruma bilincini oluşturacak tanıtım ve eğitim programları düzenlenir. Çocuklara yönelik eğitici aktiviteler düzenlenir.
k) Nesli tehlike altında olan hayvanların sayılarının arttırılması amacıyla gerekli çalışmalar veteriner hekim kontrolünde yapılır.
l) Tüm personele hayvan davranışları, hayvanlara yaklaşım, hayvan refahı, sağlık, güvenlik, acil durumlar ve ilkyardım, koruma yöntemleri gibi konularda yılda en az bir kez eğitim verilir.
m) Hayvan bakıcıları, göreve başlama tarihinden itibaren veteriner hekim tarafından en az yirmi saat süre ile eğitime tabi tutulur ve eğitimler kayıt altına alınır.
n) Suda yaşayan hayvanlar için özel olarak hazırlanmış tedavi amaçlı oda ve buralarda taze tatlı veya tuzlu su tankları ve havuzları bulundurulur.
o) Hayvan türleri için farklı yemlerin bulunduğu yem deposu ve yemlerin hazırlanacağı bir mutfak bulundurulur.

ö) Hayvanat bahçesinin büyüklüğüne göre, ziyaretçiler için yeteri sıklıkta tuvalet tertibatı oluşturulur.

p) Yardımcı personel için giyinme yerleri, dolapları, duş, tuvalet ve lavabo tertibatının bulunduğu tesis kurulur.
r) Hayvanların et ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla tesis içinde kesim yapılması durumunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili mevzuatı doğrultusunda izin alınır ve bunun haricindeki etlerin muhafazası için soğuk hava deposu bulundurulur.
s) Hayvanat bahçesinde türlerin korunmasına ilişkin araştırmaların yapılması ya da yapılmasının teşvik edilmesi sağlanır.

ş) Ziyaretçiler tarafından hayvanların beslenmesine izin verilmez. Hayvanlar ve ziyaretçiler arasındaki fiziksel temaslar belirli zaman dilimlerinde ve hayvanat bahçelerinin çalışanlarının gözetimi altında yapılır ve temaslar hayvan refahını tehlikeye sokacak şekilde yapılmaz.

t) Hayvanat bahçesi yer seçimi gürültü kaynaklarından uzak olacak şekilde yapılır.
u) Zehirli yılanlar için panzehir bulundurulur.

ü) Ziyaretçiler için uyarı tabelaları konulur.

v) Hayvanat bahçelerinde doğal yollarla üreyen ve çoğalan teşhir fazlası av ve yaban hayvanlarının satışı söz konusu olduğunda; hayvanat bahçeleri, Ek-6’da yer alan Av ve Yaban Hayvanı ile Ürün Bulundurma Belgesi ve 16/6/2005 tarihli ve 25847 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmeliğe göre Satış Ruhsatı almak zorundadır.
y) Hayvanat bahçelerinde, av ve yaban hayvanlarının suni ve ticari üretimlerinin söz konusu olması durumunda, il müdürlüklerinden av ve yaban hayvanı üretim izni alınmak zorundadır.
z) Hayvanat bahçeleri kendilerine getirilen sağlıklı, yaralı veya hasta hayvanları il müdürlüğünün bilgisi haricinde alamazlar.
aa) El konulan türlerden hayvanat bahçesine teslim edilenler, il müdürlüğünden izin alınmadan satılamaz, hibe edilemez veya başka bir yere nakledilemez.

Hayvanların barındırıldıkları yerlerle ilgili genel şartlar

MADDE 12 – (1) Hayvanat bahçelerinde, hayvanların barındırıldığı yerlerde aşağıdaki genel şartlara uyulmak zorundadır.

a) Barındırılan hayvan türüne uygun biçim ve materyalden yapılmış suluk ve yemlikler yeterli sayıda bulundurulur.
b) Hayvanların bulunduğu yerdeki atıklar düzenli olarak temizlenir.
c) Hayvanların bulundukları bölgeyi sınırlandıran duvar, tel örgü gibi bölmeler hayvana zarar vermeyecek malzemelerden seçilir.

ç) Tehlikeli hayvanlar için ziyaretçileri koruyacak güvenlik bariyeri bulundurulur ve güvenlik amacıyla konulan bariyerler, özellikle çocukların üstlerinden atlayamayacakları ve altlarından geçemeyecekleri şekilde düzenlenir.

d) Hayvan türleri, etolojik özellikleri dikkate alarak tek tek ya da bir arada tutulur.
e) Hayvanların, türlerine özgü şekilde beslenmeleri sağlanır.
f) Hayvanların bulunduğu bölümler, hayvan davranışları ve tür gereksinimlerine uygun olarak düzenlenir.
g) Hayvanların bulunduğu açık alanlarda türün gereksinimlerine uygun olarak yeterli gölgelik ve saklanabilecekleri yerler bulundurulur.

ğ) Suda yaşayan hayvanlar, özelliklerine göre havuzlarda veya akvaryumlarda bulundurulur, sular her hayvan türüne göre ayarlanarak belirli aralıklarda temizlenmesi ve gerekli dezenfeksiyon işlemlerinin zamanında yapılması sağlanır.

h) Kafesler, hayvanların birbirleriyle besin zincirindeki konumları ve benzeri etkileşimleri dikkate alınarak mesafe ve konum bakımından birbirlerini görmeyecek şekilde yerleştirilir.

ı) Hayvanların, kendi konularında tecrübeli ve eğitimli kişiler tarafından bakımı ve beslenmesi sağlanır.

i) Hayvanların bulunduğu bölümler ve hayvanat bahçesinin çevresi hayvan türüne zarar vermeyecek şekilde ve hazırlanacak program dâhilinde haşerelere karşı ilaçlanır ve buna ilişkin raporlar kayıt altına alınır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Hizmet ve Sağlık Birimleri

Giriş binası

MADDE 13 – (1) A grubu hayvanat bahçelerinde, ziyaretçilerin giriş yapacakları alanda giriş binası kurulması zorunludur. B grubu hayvanat bahçelerinde de giriş binası kurulabilir. Giriş binası idare binası ile aynı binada bulunabilir.

(2) Giriş binası içinde en az aşağıdaki bölümler bulunur.

a) Ziyaretçilerin giriş işlemlerinin yapılıp, bilet kesildiği bölüm,
b) Güvenlik elemanları ve anons sisteminin bulunduğu bölüm,
c) Hayvanat bahçesinin krokisi, şeması veya maketinin bulunduğu bölüm,

ç) İlk yardım noktası,

d) Tuvalet ve lavabo.

İdare binası

MADDE 14 – (1) A grubu hayvanat bahçelerinde idare binası kurulması zorunludur. B grubu hayvanat bahçelerinde de idare binası kurulabilir. İdare binası kafeslerden ayrı olarak kurulur.

(2) İdare binasında en az aşağıdaki bölümler bulunur.

a) İşyeri sahibine ait oda,
b) Sorumlu yöneticiye ait oda,
c) Veteriner hekime ait oda,

ç) Teknik personele ait oda,

d) Toplantı veya eğitim salonu,
e) Yemekhane,
f) Tuvalet ve lavabo.

Hayvan sağlığı hizmet binası

MADDE 15 – (1) A grubu hayvanat bahçelerinde, hayvanların kontrol ve tedavilerinin yapılacağı, hayvan sağlığı hizmet binası bulunur. B grubu hayvanat bahçelerinde de hayvan sağlığı hizmet binası kurulabilir. B grubu hayvanat bahçelerinde en az bir muayene odası bulunmalıdır.

(2) Hayvan sağlığı hizmeti verilecek olan binada en az;

a) Hayvanların muayene ve kontrollerinin yapılacağı, hijyenik şartlara uygun muayene alet ve ekipmanları ile donanımlı muayene ve operasyon odası,
b) Su hayvanları için değişik ebatta akvaryum, havuz bulunan oda ve su tankları,
c) Karantina ve müşahede bölümü,

ç) Röntgen ve ultrason benzeri görüntüleme ünitesi,

d) Yavru bakım ünitesi,
e) Küçükbaş hayvanların muayenesi yapılacak odada muayene masası, büyükbaş hayvanların muayenesinin yapılacağı odada travay,

bulunur.

Yem deposu ve yem hazırlama bölümü

MADDE 16 – (1) Hayvanat bahçelerinde;

a) Yem deposu ve hayvan yiyeceklerinin hazırlandığı yem hazırlama bölümü,
b) Hayvanlara verilmek üzere bekletilen etlerin tutulacağı soğuk hava deposu,

bulunur.

(2) Yem depoları, 29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak hazırlanır.

ALTINCI BÖLÜM

Hastalık Bildirimi, Güvenlik, Kayıt ve Arşiv

Hastalık bildirimi

MADDE 17 – (1) Hayvanat bahçelerinde, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa tabi, ihbarı mecburi bir hastalık ortaya çıktığında veya sebebi belli olmayan hayvan ölümleri görüldüğünde, sorumlu yönetici veya hayvanat bahçesi sahibi, veteriner hekimin vereceği rapor doğrultusunda durumu tarım il müdürlüğü ile il müdürlüğüne bildirir ve ilgililerce alınacak yasal tedbirleri uygular.

Güvenlik

MADDE 18 – (1) Hayvanat bahçelerinde genel güvenlik önlemlerinin yanı sıra en az aşağıdaki güvenlik tedbirlerinin alınması zorunludur.

a) Ziyaretçi giriş ve çıkışlarını ayrı kapılardan gerçekleştirmek.
b) Acil durumlar karşısında personel ve ziyaretçilerin tahliye edilebileceği acil çıkış kapıları bulundurmak.
c) Hayvanlardan insanlara gelebilecek zararlara karşı uyarıcı levhalar yerleştirmek.

ç) Hayvanların verebileceği zararlar açısından risk oluşturan alanlara ziyaretçilerin girmelerini engelleyici önlemleri almak.

d) Açık ve kapalı alanları, hayvanların kaçmasını önleyecek şekilde kurmak.
e) Çalışır durumda ve hayvanat bahçesinin her noktasından duyulabilir şekilde anons sistemi bulundurmak.

Kayıt ve arşiv

MADDE 19 – (1) Hayvanat bahçelerinde, aşağıda belirtilen hizmetlere yönelik olarak kayıtların gün bazında ve düzenli tutulması ve denetime gelen yetkililere istenildiği takdirde gösterilmesi zorunludur.

a) Demirbaş kayıt defteri düzenlenir. Bu kayıtlarda, asgari olarak, hayvanın adı, türü, ırkı, cinsiyeti, kulak veya kanat numarası, doğum tarihi ve yaşı, menşei, hayvanat bahçesine geliş tarihi, geliş yeri, rutin sağlık kontrolü için tarih sütunları ve kontrol sonucunun yazılacağı bölümler, yapılması gereken aşıların adı ve tarihi, kayıt yapanın adı soyadı gibi bölümler bulunur.
b) Hasta hayvanlar için kayıtlar oluşturulur. Bu kayıtlarda asgari olarak hastalığın başlama tarihi, teşhisi, tedavi yöntemi ve tedavide kullanılan ilaçlar, yapılan tahliller, ilaç uygulamaları sonucunda veteriner hekimin gözlemleri, tedavi sonrası hayvanın durumunu içeren bilgiler bulunur.
c) Ölen hayvanlar için ayrı bir kayıt defteri tutulur. Bu kayıtlarda asgari olarak, hayvanın türü, ırkı, cinsi, ölüm nedeni, ölüm tarihi, yapılan tahlil ve otopsi sonuçları gibi bilgiler bulunur.

(2) Hayvanat bahçeleri, hayvan türü ve sayılarındaki değişiklikleri her yılın kasım ayında il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

(3) Hayvanat bahçelerinde tüm kayıtlar en az yirmi yıl saklanır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Personelin Kıyafeti, Reklam ve Tanıtım

Personelin kıyafeti

MADDE 20 – (1) Hayvanat bahçelerinde çalışan tüm personelin, hizmetlerin gereklerine uygun olarak önlük, tulum gibi giysiler giymesi zorunludur. Görevlilerin nasıl ve hangi renkte kıyafet giyeceği hayvanat bahçesi sahibi veya sorumlu yönetici tarafından belirlenir ve kayıt altına alınarak uygulamada bu kurala uyulur. Çalışan personel ayırımının kıyafet, renk ve biçim olarak belirlenmesi sağlanır. Personel kıyafetlerinin rengi hayvanların rahatsız olmayacağı renklerden seçilir.

(2) Hayvan bakıcı personeli hariç diğer personelin yakasına, personelin adını, soyadını, mesleğini, unvanını belirten sorumlu yönetici veya hayvanat bahçesi sahibi tarafından onaylanmış fotoğraflı bir kimlik kartı takılması şarttır.

Reklam ve tanıtım

MADDE 21 – (1) Hayvanat bahçeleri, diğer hayvanat bahçeleri aleyhine haksız rekabet oluşturan reklam ve tanıtımlar yapamaz.

(2) Hayvanat bahçelerindeki hayvanların ticari amaçlı film ve benzeri çekim ve gösterilerde kullanıldıkları tüm sahneler il müdürlüğünün iznine ve denetimine tabidir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Denetim, Faaliyeti Durdurma, Ruhsat İptali, Yasaklar, Cezalar, Değişiklik ve Devir

Denetim

MADDE 22 – (1) Hayvanat bahçeleri, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara uygunluk bakımından olağan dışı denetimler hariç her yıl en az bir defa rutin olarak denetim elemanlarınca denetlenir.

(2) Denetimde tespit edilen eksiklik ve usulsüzlüklerin belirtilen sürede giderilmesi hususu, denetime yetkili merci tarafından hayvanat bahçesi sorumlu yöneticisine veya hayvanat bahçesi sahibine yazılı olarak bildirilir.

(3) Genel Müdürlüğün gerek görmesi hâlinde, Genel Müdürlük personelini hayvanat bahçelerinin denetimi için görevlendirebilir.

Hayvanat bahçesinin faaliyetinin geçici olarak durdurulması

MADDE 23 – (1) Ruhsat almadan çalıştığı tespit edilen hayvanat bahçeleri, tesis kurma izni ve ruhsat almaları yönünde il müdürlüğü tarafından yazılı olarak uyarılır. Uyarıyı müteakiben üç ay içinde başvuruda bulunmayan hayvanat bahçeleri için il müdürlüğünce valilikten olur alınarak kapatılması ve bünyelerindeki hayvanların uygun görülen ruhsatlı hayvanat bahçelerine nakledilmesi sağlanır.

(2) Tesis kurma izni ve ruhsatı almış olan hayvanat bahçelerinin denetlenmesi sırasında eksiklik veya usulsüzlük tespit edilmesi durumunda, hayvanat bahçesinin bir kısmı veya tamamı, bu durumun giderilmesi için valilik oluru ile üç aya kadar halkın ziyaretine kapatılabilir.

Hayvanat bahçesi ruhsatı iptali

MADDE 24 – (1) Denetimler sonunda geçici olarak kapatılan ve üç aya kadar bildirilen eksiklik veya usulsüzlükleri gidermeyen hayvanat bahçelerinin ruhsatı iptal edilir ve bu durum sorumlu yöneticiye veya hayvanat bahçesi sahibine yazılı olarak bildirilir.

(2) Ruhsatı iptal edilmiş hayvanat bahçelerine, bünyelerindeki hayvanları satmaları ya da hibe etmeleri için ruhsat iptal tarihinden itibaren üç ay süre tanınır. Bu süre sonunda hayvanlar elden çıkarılmamışsa, diğer hayvanat bahçelerine geri alınmamak üzere ücretsiz olarak naklettirilir. Nakil sırasındaki tüm masraflar ruhsatı iptal edilen hayvanat bahçesi sahibi tarafından karşılanır.

(3) İşletme ruhsatı iptali sonrasında, hayvanat bahçesindeki hayvanların nakillerinin hayvanların özelliklerine uygun ve güvenli bir şekilde yapılarak hayvan refahı ile ilgili koşulların yerine getirilmesi sağlanır.

Yasaklar

MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yasak olan fiil ve davranışlar aşağıda belirtilmiştir.

a) 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanuna göre geçici olarak meslekten men edilenler, bu yasakları süresince hayvanat bahçelerinde veteriner hekimlik görevini yapamazlar.
b) Hayvanat bahçelerinde belgesiz hayvan barındırılamaz.
c) Hayvanlara zarar vermekten ceza almış kişiler hayvanat bahçelerinde çalıştırılamaz.

ç) Hayvanat bahçelerinde hayvanlara acı ve ıstırap verecek davranışlarda bulunulamaz.

d) Genel Müdürlüğün izni olmadan hayvanat bahçelerinden hiçbir hayvan doğaya bırakılamaz.
e) Ziyaretçiler hayvanat bahçelerine kedi ve köpek gibi hayvanlarla giremez.
f) A grubu hayvanat bahçelerinde görev yapan sorumlu yönetici ve veteriner hekim başka bir işyerinde çalışamaz.
g) Hayvanat bahçelerine, hayvanları hareket ve sesleri ile rahatsız edebilecek bisiklet ve benzeri araçlar ile girilemez.

ğ) Hayvanat bahçesinde farklı türdeki hayvanların çiftleşmesine izin verilmez.

h) Hayvanat bahçesinde melez hayvanların saf tür hayvanlarla çiftleşmesine izin verilmez.

Cezalar

MADDE 26 – (1) Hayvanat bahçesi sahipleri, hayvanat bahçelerini, doğal yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler. Hayvanat bahçelerinde kötü şartlarda barındırılan hayvanlar için hayvanat bahçesi sahipleri, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrasının (n) bendi gereğince idarî para cezasına çarptırılırlar.

Değişiklik ve devir

MADDE 27 – (1) Hayvanat bahçesi ruhsatında belirtilen sahip ve unvan değişikliği hâlinde, bir ay içinde söz konusu değişiklikleri bildiren bir dilekçe ile ruhsatın aslı eklenerek il müdürlüğüne gönderilir. İl müdürlüğü gerekli gördüğü bilgi ve belgeleri istemek kaydıyla ruhsat üzerinde gerekli düzenlemeleri yaparak yeniden ruhsat düzenler.

(2) Hayvanat bahçesinin başka bir kişiye devri veya satışı hâlinde, devreden ve devralan hayvanat bahçesi sahipleri yazdıkları dilekçe ekinde hayvanat bahçesinin bulunduğu il müdürlüğüne aşağıdaki belgeleri teslim ederler.

a) Aralarında yaptıkları noter tasdikli devir veya satış sözleşmesi,
b) Devreden hayvanat bahçesi sahibine ait ruhsat,
c) Devralacak olan hayvanat bahçesi sahibinden, 7 nci madde uyarınca istenilen belgelerin yeniden düzenlenmiş hâli.

(3) Devralan kişi adına yeniden ruhsat düzenleninceye kadar eski sahibinin ve sorumlu yönetici ile veteriner hekimin görevleri devam eder.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Geçiş süreci

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan ve faaliyetini sürdüren hayvanat bahçelerine, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren iki yıl geçiş süreci uygulanır.

(2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan ve faaliyet gösteren hayvanat bahçeleri, Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde ruhsat alırlar. Bu süre içinde ruhsat alınmaması hâlinde 23 üncü madde hükümleri uygulanır.

Yürürlük

MADDE 28 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 29 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.